Heyecan ve kriz anlarında liderlik

Kriz anında liderlik ne demektir?

“Durgun denizde herkes kaptan, gerçek kaptan ancak fırtınalı denizde belli olur.” Kriz anında liderlik, fırtına çıktığında gemiyi sakince yönetebilmek ve limana güvenli bir şekilde getirebilme becerisidir.

Kriz anında beynimizde neler olur?

Amerikan Ruh Sağlığı, Beyin ve Davranış Laboratuvarının eski başkanı olan Dr. Paul Maclean, 1960’lı yıllarda beyinle ilgili bir tespitte bulunmuş ve beyni üç katmana ayırmış. Alt beyin, orta beyin ve üst beyin. Bir başka deyişle, sürüngen beyin, duygusal beyin ve mantıklı beyin. Peki kriz anında beynimizin hangi kısmı daha aktif oluyor?

İnsanlar korktuklarında panikler, paniklediğinde ise mantıklı beyin (korteks) devreden çıkar. Korku ve panik anlarında insanları, sürüngen beyin yönetir. Sürüngen beyin yönetimi devralınca da, insanın gözü hiçbir şey görmez ve sadece kendini kurtarmaya çalışır. Sürüngen beyinde mantık bulunmaz.

Örneğin yangın çıkan bir binada insanlar büyük panik yaşar, yönetim mantıklı beyinden, sürüngen beyne geçtiği için insanlar kaçarken birbirini ezer.

Diktatörler korku taktiğini kullanır

Eğer bir diktatör, insanların mantıklı düşünmesini engelleyip, onları adeta bir koyun sürüsü gibi peşine takmak istiyorsa, halkı sürekli korku ve endişeye sürüklemelidir. Çünkü korkan insan, panikler, endişelenir ve beynin alt kısmı olan sürüngen beyin tarafından yönetilir.

Sürüngen beyin tarafından yönetilen kişi, herkes nereye koşuyorsa oraya koşar. Herkes ne düşünüyorsa o da öyle düşünmeye başlar. Herkes ne yapıyorsa o da öyle yapmaya başlar. Sürüngen beyin yönetmeye başladığında, kendinden emin, ektileyici konuşan bir lideri takip etmek isteriz. Normal zamanlarda da bir lideri takip etme güdümüz vardır ama normal zamanlarda mantıkla sorgulayabiliriz ama panik anlarında mantıklı sorgulama devre dışı kalır.

Hitler’in Gizli Taktiği

Hitler bu konuya dramatik bir örnektir. Mantıklı beyni saf dışı bırakma tekniğini çok iyi kullanmıştır. Birinci dünya savaşından yenik ayrılan Alman halkının endişesini, önce korkuya, ardından da paniğe çevirerek kitleri arkasına almış ve en acımasız katliamları yapmıştır. Ve bu katliamlar yapılırken, milyonlarca insan da onu desteklemiştir.

Hitler Alman halkını paniğe sürüklemeyi çok iyi biliyordu. Komünistlerden yakınırken, halkı Yahudilerin sömürdüğünden bahsediyor, bir yandan da İngiltere ve Rusya’nın Almanya’ya saldırma hazırlığında olduğunu söylüyordu. İyice panikleyen halk, tam da sürüngen beynin yapacağı şeyi yaptı, kendinden emin bir liderin arkasından gitti ve o ne düşünüyorsa onu haklı bulup destekledi. Mantık tamamen devre dışı kaldı.

Hitler’in ölümünden sonra konuşan birçok Alman, destekledikleri vahşet dolu fikirlerin ne kadar korkunç olduğunu ancak anlamıştı. Çünkü savaş bitmişti artık, korku, panik ortadan kalkmıştı.

Gördüğünüz gibi sürüngen beyin aklı, mantığı devredışı bırakıyor.

Şirketlerde kriz anında liderlik nasıl oluyor?

Dünya sürekli değişiyor, şirketinizin hisselerinin birden düştüğünü varsayın. Ya da başınıza beklenmedik bir olay geldi şirketiniz krize sürüklendi. İşte bu anlarda lider, herkesi yatıştırabilmeli ve sanki hiçbir şey olmamış gibi ortamı güllük, gülistan bir hale getirmeli. Eğer bunu yapabiliyorsa, o kişi iyi bir kriz lideridir.

Başka mesleklerde kriz anında liderlik

Aynı zamanda askeri sanatlarda da kriz yönetimi öğretilir. Askerler kriz anlarında, yani beklenmedik çatışmalarda ya da savaş sırasında paniği, endişeyi yönetebilmek için sürekli tatbikat yaparlar. Özellikle komandolar sürekli savaş koşullarının provasını yaparlar ki, savaş ortamına beyinleri alışmış olsun. Eğer beyniniz kriz ortamına alışmışsa, o zaman yönetim sürüngen beyne geçmez ve sizi mantıklı beyniniz yönetir.

Aynı şekilde pilotlar da eğitim alırken sürekli simülasyonlarla tehlikeli hava koşulları konusunda denemeler yaparlar. Yüzlerce kez uygulanan bu tecrübe, beyninizi zor koşullara adapte eder ve havada başınıza kötü bir olay geldiğinde yönetim hala mantıklı beyninizde olur.

Topluluk Önünde Konuşma ve Sahne Heyecan

Topluluk önünde konuşurken veya çok heyecanlandığımız anlarda da bir kriz durumu söz konusudur. Bu yüzden ben topluluk önünde konuşma eğitimlerinde en çok kriz yönetimi konusunu ele alırım. Sahnede kendinizi kontrol edemezseniz ortaya komik durumlar çıkabiliyor. İnternette bir video vardı, “evet diyen damat” O kadar heyecanlı ki ismi soruluyor, ismine evet diyor.

Kriz yönetimi doğuştan gelen bir yetenek değil, herkesin öğrenebileceği bir kabiliyettir.

Kriz Anlarını etkili işleyen 2 film önerisi vermek istiyorum; Bunlardan bir tanesi “127 Saat” ikincisi ise “Yarından Sonra Filmi”

127 Saat Filmi

Bu film gerçek bir hikayeden sinemaya uyarlanmış. Bir dağcı tek başına keşif yaparken kocaman bir kaya parçasının arasına sıkışır. Tam tamına 5 gün boyunca kaya parçasının arasında kolu sıkışmış, aç ve susuz kalırken, kendisini bu beladan kurtarmaya yarayacak her şeyi tüm yönleri düşünür ve yüzleşir. Bu açıdan kriz, heyecan ve panik yönetimine çok güzel bir örnektir.

İkinci film: Yarından Sonra

Bir iklim uzmanı çok yakın zamanda dünyanın buzul çağına tekrar gireceğini söylüyor. Tabii kimse inanmıyor ve dediği çıkmaya başlayınca tüm dünya büyük bir krizle yüz yüze geliyor. Bu film o kriz anında yaşanlarla dolu, heyecanlı bir hikaye.

Son olarak krizi beklenmedik kriz ve öngörülebilir kriz olarak ikiye ayırabiliriz.

Eğer bir gemi kaptanı yola çıkacaksa hava durumuna, rüzgar durumuna bakar. Fırtınalı bir hava ise ona göre önlemini alır. Bu öngörülebilir bir krizdir. Beklenmedik krize ise depremi örnek verebiliriz. Depremlerin ne zaman olacağını bilemeyiz. Aynı şekilde kalp krizi de adı üstünde bir krizdir. Onun da tam olarak ne zaman olacağını bilmediğimiz için beklenmedik kriz kategorisine girer.

Fakat bir kriz beklenmedik kriz olsa da öngörülen kriz olsa da eğer, kriz anında liderlik konusunda eğitilmemişsek, mantıklı beynimiz devreden çıkacak ve sürüngen beyin devreye girecektir. Ama eğitilirsek yönetim mantıklı beynimizde olacaktır.

Çok yakın zamanda kriz anında liderlik nasıl yapılır, ben eğitimlerde hangi teknikleri öğretiyorum, kendimizi bu konuda nasıl eğitebiliriz mevzu üzerine bir video çekeceğim. Videonun hazırlığına başladım. Ortaya akıcı ve güzel bir çalışma çıksın diye özellikle titizleniyorum. Basit ve kısa olsun istiyorum. Kanala abone olmayı unutmayın ve böylelikle videolardan hemen haberdar olursunuz.

Beni dinlediğiniz için teşekkürler, yorum ve görüşlerinizi bekliyorum.